Węgiel przeżywa renesans. Pomimo faktu, że nawet najbardziej zależne od węgla kraje zgadzają się, że węgiel należy wycofać tak szybko, jak to możliwe, okazuje się, że znacznie łatwiej to powiedzieć, niż zrobić. Ponieważ cena energii gwałtownie rośnie w wyniku zagrożeń geopolitycznych i niedoborów dostaw, rzesze konsumentów wracają do najbrudniejszych paliw kopalnych. W rzeczywistości świat zużył rekordową ilość węgla w 2021 r. i jest na dobrej drodze, aby w tym roku ponownie osiągnąć najwyższy poziom w historii.
Wszystkie scenariusze klimatyczne ONZ, które mogłyby w realny sposób doprowadzić do powstrzymania ocieplenia świata o więcej niż 1,5 stopnia Celsjusza w stosunku do średniej przedindustrialnej, wymagają całkowitej eliminacji węgla, wraz z poważnym ograniczeniem produkcji i zużycia ropy i gazu. Mimo to gospodarki na całym świecie mają trudności z odzwyczajeniem się od tego zjawiska. Wiele krajów rozwijających się jest w dużym stopniu zależnych od tanich, niezawodnych i stosunkowo łatwo dostępnych paliw kopalnych i stoi w obliczu trudnych kompromisów między polityką przyjazną klimatowi a zahamowaniem rozwoju gospodarczego. Ale nie tylko kraje rozwijające się utrzymują węgiel przy życiu. W rzeczywistości niedawne badanie wykazało, że garstka firm finansowych z zaledwie sześciu krajów – Stanów Zjednoczonych, Chin, Japonii, Indii, Kanady i Wielkiej Brytanii – jest łącznie odpowiedzialna za ponad 80% finansowania i inwestycji w węgiel. Co więcej, podczas gdy europejskie rynki energii stoją w obliczu podwójnego ciosu, jakim jest rosyjska agresja na Ukrainę i ożywienie po pandemii, dostawy ropy i gazu są boleśnie ograniczone, a węgiel pomógł wypełnić te luki. A w Australii jej długi romans z węglem po prostu nigdy się nie skończył.
Jako wyraźna odstająca pozycja wśród krajów rozwiniętych Australia może się obecnie poszczycić najwyższą emisją dwutlenku węgla z węgla na świecie w przeliczeniu na mieszkańca. W jednej wymownej anegdocie obecny premier Australii Scott Morrison pewnego razu fizycznie niósł do parlamentu bryłę węgla i trzymał ją w rękach, mówiąc: „To jest węgiel. Nie bój się, nie bój się, to ci nie zaszkodzi.” Ten bogaty w węgiel kraj stanowczo sprzeciwiał się wycofywaniu paliw kopalnych, które stanowią 65% jego krajowego miksu energetycznego.
Wielu obywateli Australii popiera wyparcie węgla z gospodarki kraju, ale jeden Australijczyk może faktycznie mieć władzę, aby to zrobić. Mike Cannon-Brookes, trzeci najbogatszy człowiek w Australii, posiadający majątek 20 miliardów dolarów australijskich, zadeklarował, że chce zakończyć krajowy przemysł węglowy, wykupując go i zamykając, a następnie zastępując go elektrowniami odnawialnymi. Cannon-Brookes złożył już ofertę zakupu największej w kraju spółki energetycznej i twierdzi, że negocjacje trwają.
Morrison i inni krytycy tego planu ostrzegali, że dalsze wykorzystanie węgla w Australii jest niezbędne, aby utrzymać ceny energii na przystępnym poziomie dla społeczeństwa. Cannon-Brookes odpowiedziała, twierdząc, że odnawialne źródła energii są obecnie tańsze niż węgiel i że konsumenci mogą jedynie zyskać na przejściu. Prawdą jest, że jeśli chodzi o budowanie nowych mocy energetycznych, energie odnawialne są obecnie najtańszą formą produkcji energii na Ziemi. A jeśli weźmie się pod uwagę środowiskowe efekty zewnętrzne i długoterminowy wpływ gospodarczy śladu węglowego węgla, trudno się temu sprzeciwić. Jednak na krótką metę zmiana z pewnością będzie bolesna.
Odejście od węgla w Australii, gdzie węgiel stanowi status quo i towarzyszyło mu przez całą postkolonialną historię kraju, zawsze było trudne. Rzeczywiście, transformacja energetyki na całym świecie będzie naznaczona szokami cenowymi i zakłóceniami gospodarczymi ze względu na skalę stojącego przed nią zadania. Teraz, gdy prywatne interesy i zamożni inwestorzy, tacy jak Cannon-Brookes, angażują się i forsują program bez czekania na rząd lub przemysł, przyszłość węgla w Australii wydaje się bardziej niepewna niż kiedykolwiek.