Prawie czterdzieści lat temu Związek Radziecki był świadkiem najgorszej katastrofy nuklearnej w historii, kiedy eksplodował czwarty reaktor w elektrowni jądrowej w Czarnobylu na Ukrainie.
W dzisiejszej stolicy Rosji pod stopami Moskali drzemie kolejne potencjalne zagrożenie radioaktywne.
W północno-zachodniej moskiewskiej dzielnicy Szczukino władze miasta planują nową inwestycję na podziemnych rurach transportujących płynne odpady radioaktywne, w tym budowę budynków biznesowych i mieszkalnych, szkoły i przedszkola.
Miejscowi i eksperci twierdzą, że te szeroko zakrojone prace budowlane mogą uszkodzić rury, potencjalnie powodując przedostanie się radioaktywnych odpadów do środowiska.
„Wewnątrz starych rur znajdują się centymetrowe pokłady soli radioaktywnych. Jest tam ogromny koktajl zawierający wiele różnych radionuklidów” – powiedział Andrei Ozharovsky, fizyk jądrowy i działacz antynuklearny.
„W przypadku uszkodzenia działającej rury […] może to prowadzić do prostego rozlania jej zawartości, co powoduje lokalne skażenie” – Ozharovsky powiedział „Moscow Times”.
Jeśli projekt będzie kontynuowany, będzie się wiązać z wyburzeniem kompleksu garaży przy ulicy Rogova w Szczukinie, co jeszcze bardziej zdenerwuje mieszkańców samochodami z ponad 1400 garaży zatłoczonymi i tak już zatłoczonych lokalnych podwórek.
Zakryte zagrożenie
W moskiewskiej dzielnicy Szczukino znajduje się kilka instytucji naukowych. Dzielnica ta była kolebką rosyjskiego przemysłu nuklearnego w latach czterdziestych XX wieku i odegrała kluczową rolę w stworzeniu pierwszej radzieckiej bomby atomowej.
Należą do nich Instytut Kurczatowa i Instytut Materiałów Nieorganicznych Bochvara, oba do dziś zajmujące się naukami jądrowymi. Przez dziesięciolecia ich badania powodowały powstawanie odpadów nuklearnych transportowanych podziemnymi rurami do moskiewskiego zakładu przetwarzania ciekłych odpadów radioaktywnych w tej samej dzielnicy.
Ze względu na tajemnicę otaczającą gromadę nuklearną, a informacje często utajniane w korespondencji z władzami, dokładna ilość materiałów radioaktywnych i skala hipotetycznego wypadku pozostają niejasne, powiedział Ozharovsky.
Eksperci zaznajomieni z badaniami nuklearnymi przedstawili swoje najlepsze przypuszczenia.
„Jako osoba z wykształceniem specjalistycznym mogę powiedzieć, że przedsiębiorstwa takie jak radiochemiczne warsztaty eksperymentalne w Instytucie Bochvar, a także reaktory jądrowe i inne obiekty Instytutu Kurchatova, nie mogą działać bez wytwarzania odpadów radioaktywnych, przede wszystkim odpadów płynnych” – powiedział Ozharovsky.
Według Ożarowskiego w najgorszym przypadku substancje radioaktywne wyciekną z uszkodzonych rur do ziemi w postaci płynnej, a ostatecznie przedostaną się do strumieni zasilających rzekę Moskwę, główną drogę wodną Moskwy.
„One [rozlane substancje] rozproszą się, tworząc strefę skażenia radioaktywnego, którą trzeba będzie odgrodzić” – powiedział. „Na tym obszarze nie można prowadzić żadnych prac budowlanych, a sprzątanie będzie bardzo kosztowne, ponieważ substancje radioaktywne zwykle dość łatwo się rozpraszają, ale bardzo trudno je zebrać z powrotem – wiemy to z Czarnobyla i innych wypadków”.
Podobne obawy wyraził w tym miesiącu Władimir Mordaszow, czołowy ekspert Instytutu Kurczatowa, w którym pracuje od 1955 r.
„Gleba pod spółdzielnią [garażową] to w zasadzie cmentarzysko długożyciowych odpadów radioaktywnych” – powiedział Mordaszow podczas dyskusji na ten temat przy okrągłym stole w Moskiewskiej Dumie Miejskiej, w której uczestniczyli zaniepokojeni deputowani, eksperci i mieszkańcy.
„Poziomy promieniowania są tam [tak wysokie], że budowanie tam czegokolwiek jest niebezpieczne. Jedyną opcją dla tego terenu jest wypełnienie całej spółdzielni ziemią i roślinnością” – powiedział.
Oprócz bezpośredniego wpływu na rury, działanie ciężkich maszyn budowlanych może również wywołać ruch gruntu. Według ogólnego planu miasta Moskwy teren znajduje się na niestabilnym terenie, narażonym na niebezpieczne zjawiska geologiczne.
Podczas okrągłego stołu kilku mieszkańców Szczukina również wypowiedziało się przeciwko planom zagospodarowania przestrzennego i wezwało władze do wstrzymania inwestycji.